Borges'ten Milliyetçilik Tanımları

Dün gece Türkiye- Yunanistan maçını izledim ayağım tepemde yatarken. Sonra reklamları. Milliyetçiliğin, şövenizmin cılkını çıkarmalarına sinirlendim. Bir spor karşılaşmasını elbirliği ile vatan-millet-sakarya muharebesine çevirmelerine tepem attı. “İyi oynayan kazandı.” cümlesini ağızlarında gevelemelerine de öyle. Merak ediyorum, “benden olmayan düşmanımdır.” mantığını ne zaman terk edeceğiz? Jorge Luis Borges'in “Öteki Soruşturmalar” adlı kitabında yer alan “Zavallı Bireyselliğimiz” başlıklı makalesindeki saptamaların Türkiye’deki yurtseverlik tanımına da cuk oturduğunu düşünüyorum: “Yurtseverliğin yanılsamalarının sınırı yok. Çağımızın ilk yüzyılında Plutharkos, Atina mehtabının Korinthos mehtabından üstün olduğunu ileri sürenlerle dalga geçiyordu. Milton, XVII. Yüzyılda Tanrı’nın kendini herkesten önce sevgili İngilizlerine göstermeyi alışkanlık ettiğini yazıyordu. Fichte, XIX. Yüzyılın başlarında, Alman olmanın zalim bir kişiliğe sahip olmak demek olduğundan kuşku duymadığını söylüyordu. Burası, yani Arjantin de milliyetçi kaynıyor. Kendi dediklerine göre bu kişileri milliyetçiliğe özendiren dikkate değer ya da masum amaç, Arjantinlilerin değerli özelliklerini öne çıkarmak. Ancak Arjantinlileri pek de önemsedikleri yok, giriştikleri polemiklerde Arjantinlileri bir dış olguyla, (söz gelimi) İspanyol fatihler, Katoliklik geleneği ya da “Sakson emperyalizmi” ile tanımlamayı yeğliyorlar.” (Öteki Soruşturmalar, İletişim Yayınları, syf:48).

Borges, aynı kitabında yer alan “Doktor Américo Castro’nun Tehlike İşaretleri” başlıklı makalesinde bir başka saptamada daha bulunuyor: “Yahudi sorunundan söz etmek Yahudilerin bir sorun olduklarını ileri sürmek, kovuşturulmalarını, mallarının, mülklerinin ellerinden alınmasını, kurşunlara hedef olmalarını, başlarının koparılmasını, ırzlarına geçilmesini ve Doktor Rosenberg’in yazdıklarının okunmasını salık vermek demektir. Sahte sorunların bir kusuru da sahte çözümlere yol açmalarıdır.” (Öteki Soruşturmalar, İletişim Yayınları, syf:40). Peki Borges’in yazdığı bu paragrafın öznesini değiştirip “Yahudi” yerine “Ermeni” ya da “Kürt” sorunu desek anlam değişir mi? Bence hayır.

Bütün dünyanın ortak sorunu yükselen milliyetçilik. "Biz/onlar" yanılsamalarını reddedenler için fazla bir seçenek sunulmuyor vatanını milletini çok sevenler tarafından.

Posted in: kitaplar