Soğuk Kışın Sıcak Oyunu

Yazan: MUSTAFA DERMANLI

Benerci Kendini Niçin Öldürdü, temmuzda 61.sini geride bıraktığımız Avignon Festivali'nin (Festival D'Avignon), 1980 yılındaki programında ilk kez gösterilmiş, Fransa'da oldukça geniş yankı uyandırmıştı. Nâzım Hikmet'in aynı adlı şiirinden tiyatroya uyarlayan ise 2005 yılında kaybettiğimiz Mehmet Ulusoy'du. Nâzım'ın bu şiiri birçok şiiri gibi belli kalıplarda olmayan, ille de kafiye olsun tabularından uzak, düz yazıya yakın hatta bazı bölümleri düz yazı şeklinde kaleme alınmış bir eserdir. O yüzden tiyatral bir esere çevrilmesi belki de zor olmamıştır.

Aziz Nesin Sahnesi, İstanbul Devlet Tiyatrola-rı'nın bize yadigâr kalan en eski sahnelerinden biri. Taksim Sahnesi'nin vahşi kapitalizmin doğurduğu alış veriş çılgınlığı girdabına kapılanlarca alt edilmesinden sonra bize kalan en orijinal sahne belki de. Taksim Sahnesi'ni yok edenler, Şişli Cevahir Sahnesi'ni hizmete açıp "buyurun o da sahne, bu da sahne" dese de tiyatro severin bu formüle kafası basmıyor.

ALIŞ VERİŞ MERKEZİNDE ANILARI ARAMAK

Aslında yıkılan dört duvar bir bina değil, öyle olsa bağrımıza daha rahat taş basmaz mıydık? Kadim dostumla yan yana 'Kamyon'u izlemeye girip Mümtaz Sevinç'i gördüğümüzde bizde oluşan şaşkınlığı kim çıkartacak taşların altından? Ya 'Bir Anarşistin Kaza Sonucu Ölümü'nde kuru sıkı tabancanın ettiği sesi hangi parçalanmış tuğlanın altında arayacağız? Civan Canova gerçeğini gözümün içine sokan 'Kaktüs Çiçeği'nde çalan Pink Martini ezgilerini kim getirecek geri? 'Çok Yaşa Komedi'ye gidip, ucu kıvrılmış halıya takılıp yere kapaklanmama gülen onlarca tebessüm hani nerede sorarım size? Gitti gidiyor derken, bağıra bağıra koca sahne iç edildi. Şimdi gel de Taksim Sahnesi'nin yerine kurulacak alış veriş merkezinin raflarında anılarını ara. Laf!

KOCAMAN İKİ ÇARK

Her tiyatro döneminin sonunda "bu sene son oyunlarmış, kaçırmayalım" deyişleri sonucunda amiyane tabirle gaza gelip, Aziz Nesin Sahnesi'nin yangın merdivenlerini aşındırdığımızı bilirim. Alelacele gelinen Taksim'de, telaşla yenen birkaç soslu hamburger sonrasında mabede atardık kendimizi. Zaten kibrit kutusu büyüklüğünde olan ama huzur bulduğum ve her defasında kendimi oyunun içinde sandığım Aziz Nesin Sahnesi'nin gerçekten tozlu havası, rahatsız koltukları ve dik konumu bana keyif verir, ağzım kulaklarımda oyunu zevkle izlerdim.

Nazi Almanya'sında geçen 'Ghetto'yu izlediğimde ne de etkilenmiştim, ya Gorki'nin 'Ayaktakımı Arasında'sına ne demeli, muazzam! Tapılası insan Edip Cansever'in kaleme aldığı, Uğur Po-lat'ın devleştiği 'Ben Ruhi Bey Nasılım'ı Aziz Nesin Sahnesi'nde izlemek hazzm ta kendisidir.

Nerede kalmıştık? Hah tamam, kocaman iki çark... Bu kocaman iki çarkın içinde dolaşan birkaç insan ve oyunla adeta özdeşleşen bir adam: Celal Kadri Kınoğlu. Bahsimiz 'Benerci Kendini Niçin Öldürdü'... Birçoğumuz Türkan Şoray ve Haluk Bil-giner'in başrolünde oynadığı Tatlı Hayat dizisindeki İrfan karakteriyle hatırlasa da aslında o yaklaşık 25 yıldır tiyatronun içinde. Bugüne dek yaptığı işin hakkını sonuna kadar vermesi neticesinde hep olumlu bir yorumla karşılaşırsınız Kınoğlu hakkında. Makine Mühendisliği'nde okurken tiyatrocu olmak isteyip de konservatuvara giren, akabinde Bursa'da Diyarbakır'da görev yapan, sonra İstanbul'a transferi gerçekleşen bir tiyatrocu...

2001'DE ÖDÜL BIRAKMAMIŞTI

Benerci Kendini Niçin Öldürdü oyunu için ne desek eksik kalacak. Yazarı Nâzım Hikmet, başoyuncusu Celal Kadri Kınoğlu, müzik yapımcısı Kudsi Ergüner, rejisi Mehmet Ulusoy olan bu oyun için fazla söze ne hacet? 2001 yılındaki Afife Jale Ödülleri'nde almadık ödül bırakmayan, soğuk İstanbul gecelerinin sıcak iklimli oyunu Benerci Kendini Niçin Öldürdü, Devlet Tiyatroları'nın bu yıl da vazgeçilmez oyunu. Hâlâ izlemediyseniz hayıflanmadan biletinizi alın, yok daha önce izlediyseniz de tazeleme yapmak için tam fırsatı. Gerçekten de Benerci kendini niçin öldürdü?

Not: Bu yazı Mustafa Dermanlı'nın izni ile yayınlanmış olup, aslı 20 Aralık 2007 tarihinde Birgün Gazetesi'nde yer almıştır.

Posted in: kültür-sanat, tiyatro